Uniek milieu
Vanuit de lucht gezien heeft dit landschap de vorm van een halvemaan, bestaande uit de helling langs de vallei van de Aa en de hoogvlakte daarboven, van Helfaut tot Racquinghem. Deze 10 km lange boog van één à twee kilometer breed scheidt de vallei van de Leie en die van de Aa. De samenstelling van de grond (kalksteen aan de voet van de hoogvlakte en zure grond aan de top), het reliëf, de aanwezigheid van grondwater vormen op deze relatief kleine oppervlakte een zeer uiteenlopend en complex geheel. Al deze omstandigheden liggen aan de oorsprong van een gevarieerde plantengroei: bossen, grasvelden, heide – stuk voor stuk opmerkelijk en uniek ten noorden van Parijs.
Rijke biodiversiteit
Het Plateau des Landes werd reeds in de jaren tachtig uitgeroepen tot “Zone Naturelle d’Intérêt Écologique, Faunistique et Floristique” (ZNIEFF – Natuurgebied van belang op het vlak van ecologie, fauna en flora) en in 2009 werd het uitgeroepen tot vrijwillig en later regionaal natuurreservaat. Er werden zo’n 500 plantensoorten en 450 paddenstoelen geteld. De vennen en vijvers zijn ideaal voor specifieke waterplanten, zoals fonteinkruid. Heel dit mozaïek van milieus gecombineerd met bunkers vormt een uitgelezen habitat voor zeldzame of bedreigde diersoorten. Zo zijn er vleermuizen als de meervleermuis (die beschouwd wordt als de zeldzaamste vleermuis in Frankrijk), een honderdtal vogelsoorten, waarvan er 30 met uitsterven bedreigd zijn, zoals de kneu, 13 kikvorsachtigen en reptielen, waaronder de boomkikker en de kamsalamander, en om en bij de 500 insectensoorten, waaronder vijf zeldzame vlindersoorten en drie bedreigde waterjuffers.
Uiteenlopende landschappen
Van west tot oost bieden de Landes zeer uiteenlopende landschappen. In de gemeenten Helfaut en Wizerne kunnen we duidelijk de twee “gezichten” van het regionale natuurreservaat onderscheiden. Aan de voet van de hoogvlakte overheerst het krijt, met een van de planten die ermee worden geassocieerd: de grote muggenorchis. Onder dit krijt is de “Coupole” ontstaan. Deze bunker werd intensief gebombardeerd, waardoor op deze site heel wat kleine vennen en inzinkingen zijn ontstaan. Naarmate het pastoralisme meer en meer tot het verleden behoorde, groeide de hoogvlakte in Blendecques stilaan vol met berken. Er bleven nog slechts enkele relieken van de heidelanden over, her en der verspreid tussen de vennen en bomen. Dankzij de werkzaamheden en het beheer door Eden 62 kon dit heideveld worden gerestaureerd en is deze landschappen en hun ooit weelderig aanwezige flora een nieuw leven beschoren. Iets meer naar het oosten, in de gemeente Heuringhem, meer bepaald in het buurtschap “Le Bibrou”, worden de uitgestrekte grasvelden doorspekt met gaspeldoorn. Deze plant verspreidt elk jaar in de lente een heerlijke kokosgeur en zou deze vlakte in een mum van tijd helemaal overwoekeren als er hier een groot deel van het jaar geen herkauwers (koeien) en paarden zouden grazen. De bosrijkste zone bevindt zich in Racquinghem en Wardrecques. Op sommige open plekken groeit echter ook stekelbrem, een onopvallende plant met stekels die in onze contreien beschermd is.
Strategisch uitkijkpunt
De strategische positie van het Plateau des Landes, van Blendecques tot Heuringhem, belvedère over de Aa en de Audomarois, heeft de Franse legers altijd al bekoord om er zich te verschansen en militaire oefeningen te houden. De Zuil van de Hertog van Orléans getuigt nog van die periode, toen enkele duizenden soldaten hier gelegerd waren. Het uitzicht blijft indrukwekkend voor wie de juiste uitkijkpunten op de vallei van de Aa en op Saint-Omer weet te vinden. Als gevoelig natuurgebied wordt heel het Plateau des Landes beheerd en opgewaardeerd door het departement Pas-de-Calais, door toedoen van zijn gemengde bestuursorgaan Eden 62.